\documentclass{article} \usepackage{polski} \usepackage[utf8]{inputenc} \usepackage[margin=2cm]{geometry} \usepackage{MnSymbol} \usepackage{enumerate} \usepackage{graphicx} \author{Paulina Trybulec} \begin{document} \begin{center} \underline{\huge Badanie przebiegu zmienności funkcji f(x) =$\frac{x}{\ln x}$} \end{center} \begin{enumerate}[I.] \begin{bfseries} \item \large Dziedzina: \end{bfseries} \\ Dziedziną podanej funkcji jest przedział: $x\in(0;1)\cup(1;+\infty)$, ponieważ: \begin{center} $ x > 0$, \ \ \ oraz\\ $\ln x\neq 0 \iff x\neq1$ \\ \end{center} \begin{bfseries} \item \large Parzystość, nieparzystość, okresowość, punkty przecięcia: \end{bfseries} \begin{itemize} \item Funkcja nie jest \textbf{parzysta}, ponieważ nie istnieje dla $x \leq 0$, więc nie spełnia warunku $f(-x)=f(x)$. \\ np. f(x) =$\frac{x}{\ln x}$ nie istnieje dla $x=-2$, \ \ \ \ \ \ f(x) =$\frac{x}{\ln x}$=$\frac{2}{\ln 2}\approx2.88$ dla $x=2$ \\ \item Funkcja nie jest \textbf{nieparzysta}, ponieważ nie jest symetryczna względem punktu $(0,0)$ \\ Funkcja istnieje tylko dla argumentów $x > 0$, więc nie spełnia warunku $f(-x)=-f(x)$ \\ \item Funkcja nie jest \textbf{okresowa} - nie posiada okresu w związku z czym nieprawdziwe jest sformułowanie: \\ istnieje taka liczba $t \neq 0$, która dodana do dowolnej dopuszczalnej wartości argumentu nie zmienia wartości funkcji, tzn. $f(x + t) = f(x)$. \\ \item Punkty przecięcia: \begin{itemize} \item Oś $OX$: brak miejsc zerowych \item Oś $OY$: brak miejsc zerowych \end{itemize} \end{itemize} \begin{bfseries} \item \large Granice na krańcach dziedziny: \end{bfseries} \begin{enumerate}[1.] \item $\lim\limits_{x \to 0^{+}} (\frac{x}{\ln x}) = [ \frac{0}{-\infty} ] = 0$ \\ \item $\lim\limits_{x \to 1^{-}} (\frac{x}{\ln x}) = [ \frac{1^{-}}{0} ] = -\infty$ \\ \item $\lim\limits_{x \to 1^{+}} (\frac{x}{\ln x}) = [ \frac{1^{+}}{0} ] = +\infty$ \\ \item $\lim\limits_{x \to +\infty} (\frac{x}{\ln x}) = (H) \lim\limits_{x \to +\infty} (\frac{1}{\frac{1}{x}}) = [ \frac{\infty}{1} ] = +\infty$ \\ \end{enumerate} \begin{bfseries} \item \large Asymptoty: \end{bfseries} \begin{itemize} \item \textbf{Asymptoty pionowe:} \\ Bierzemy pod uwagę punkt $x=1$, ponieważ nie należy on do dziedziny funkcji: \begin{enumerate}[1.] \item $\lim\limits_{x \to 1^{-}} (\frac{x}{\ln x}) = \frac{1^{-}}{0} = -\infty$ \\ \item $\lim\limits_{x \to 1^{+}} (\frac{x}{\ln x}) = \frac{1^{+}}{0} = +\infty$ \\ \end{enumerate} Funkcja posiada asymptotę pionową o równaniu $x = 1$ \item \textbf{Asymptoty poziome:} \\ Liczymy granice $\lim\limits_{x \to -/+\infty} (\frac{f(x)}{x})$ \\ \begin{enumerate}[1.] \item $\lim\limits_{x \to -\infty} (\frac{x}{\ln x} \cdot \frac{1}{x}) = \lim\limits_{x \to -\infty} (\frac{1}{\ln x})$ \ \ \ Granica nie istnieje, ponieważ $\lim\limits_{x \to -\infty} (\ln x)$ nie istnieje \\ \item $\lim\limits_{x \to +\infty} (\frac{x}{\ln x} \cdot \frac{1}{x}) = \lim\limits_{x \to +\infty} (\frac{1}{\ln x}) =\lim\limits_{x \to +\infty}(\frac{1}{\ln x})=0 $, ponieważ \ $\left[ \frac{1}{+\infty}\right]$ \\ \end{enumerate} Granica w $-\infty$ $\neq 0$ więc funkcja nie posiada asymptot poziomych. \\ \item \textbf{Asymptoty ukośne:} \\ Granice $\lim\limits_{x \to -/+\infty} (\frac{f(x)}{x})$ nie są takie same, więc funkcja $f(x)=\frac{x}{\ln x}$ nie posiada asymptot ukośnych. \\ \end{itemize} \textbf{WNIOSEK:} Jedyną asymptotą funkcji $f(x)=\frac{x}{\ln x}$ jest asymptota pionowa o równaniu $x = 1$. \\ \begin{bfseries} \item \large Znak funkcji: \end{bfseries} \begin{itemize} \item Funkcja przyjmuje wartości dodatnie dla $x\in(-\infty;0)\cup(1;+\infty)$ \\ $f(x) > 0 \iff \frac{x}{\ln x} > 0 \iff x(\ln x) > 0 \iff x\in(-\infty;0)\cup(1;+\infty)$ \\ \item Funkcja przyjmuje wartości ujemne dla $x\in(0;1)$ \\ $x(\ln x) < 0 \iff x\in(0;1)$ \begin{center} \includegraphics[scale=0.4]{znakfunkcji.png} \end{center} \end{itemize} \begin{bfseries} \item \large Pochodna pierwszego rzędu: \end{bfseries} \begin{itemize} \item $ f^{\prime}(x) = f^{\prime}(\frac{x}{\ln x}) = \frac{1 \cdot \ln x- x \cdot \frac{1}{x}}{\ln^{2}x} = \frac{\ln x - 1}{\ln^{2}x}$ \\ \item Dziedzina pierwszej pochodnej to przedział $(0;1) \cup (1;+\infty)$ \\ \item Przyrównujemy ją do zera: \\ $f^{\prime}(x) = 0 \iff \frac{\ln x - 1}{\ln^{2}x} = 0$ \\ $\ln x - 1 = 0 \iff \ln x = 1 \iff x = e$ \\ \begin{center} \includegraphics[scale=0.7]{1poch.png} \end{center} \item W otoczeniu punktu $x=e$ funkcja $f(x)=\frac{x}{\ln x}$ zmienia znak z ujemnego na dodatni, a więc funkcja osiąga minimum lokalne w tym punkcie. \pagebreak \item $f^{\prime}(x) > 0$ dla $x\in (0;1) \cup (1;e)$ \\ \item $f^{\prime}(x) < 0$ dla $x\in (e;+\infty)$ \\ \item Wykres pierwszej pochodnej funkcji: $ f^{\prime}(x) = \frac{\ln x - 1}{\ln^{2}x}$ \\ \begin{center} \includegraphics[scale=0.75]{pierwszapochodna.png} \end{center} \item $f = \frac{\ln x - 1}{\ln^{2}x}$ \item $g = x = 1 \rightarrow$ asymptota \end{itemize} \pagebreak \begin{bfseries} \item \large Pochodna drugiego rzędu: \end{bfseries} \begin{itemize} \item $f^{\prime\prime}(x) = f^{\prime}(\frac{\ln x - 1}{\ln^{2}x}) = \frac{(\ln x -1)^{\prime} \cdot (\ln^{2}x) - (\ln x -1) \cdot (\ln^{2}x)^{\prime}}{\ln^{2}x}=$ $\frac{\frac{1}{x} \cdot \ln^{2}x - (\ln x -1) \cdot \frac{2 \cdot \ln x}{x}}{\ln^{4}x} = \frac{\frac{\ln^{2}x}{x} - \frac{2 \cdot \ln^{2}x + 2 \cdot \ln x}{x}}{\frac{\ln^{4}x}{1}} =$ \\ $\frac{\ln^{2}x - 2 \cdot \ln^{2}x + 2 \cdot \ln x}{x} \cdot \frac{1}{\ln^{4}x} = \frac{-\ln^{2}x + 2 \cdot \ln x}{x \cdot \ln^{4}x} = \frac{\ln x \cdot (-\ln x + 2)}{\ln x \cdot (x \cdot \ln^{3}x)} = \frac{-\ln x + 2}{x \cdot \ln^{3}x}$ \\ \item Dziedzina drugiej pochodnej to przedział $(0;1) \cup (1;+\infty)$ \\ \item Przyrównujemy ją do zera: \\ $\frac{-\ln x + 2}{x \cdot \ln^{3}x} = 0 \iff -\ln x + 2 = 0 \iff \ln x = 2 \iff x = e^{2}$ \item Z powyższych obliczeń wynika, że punktem przegięcia jest punkt $x = e^{2}$. \begin{center} \includegraphics[scale=0.72]{2poch.png} \end{center} \item $f^{\prime\prime}(x) > 0$ dla $x \in (1;e^{2})$. Oznacza to, że wykres drugiej pochodnej jest wypukły ku dołowi w tym przedziale. \item $f^{\prime\prime}(x) < 0$ dla $x \in (0;1) \cup (e^{2}; +\infty)$. Oznacza to, że wykres drugiej pochodnej jest wypukły ku górze w tych przedziałach. \item Wykres drugiej pochodnej funkcji: $f^{\prime\prime}(x) = \frac{-\ln x + 2}{x \cdot \ln^{3}x}$ \begin{center} \includegraphics[scale=0.72]{drugapochodna.png} \end{center} \item $f = \frac{-\ln x + 2}{x \cdot \ln^{3}x}$ \item $g = x = 1 \rightarrow$ asymptota \end{itemize} \pagebreak \begin{bfseries} \item \large Tabelka i wykres funkcji: \end{bfseries}\\ \begin{itemize} \item Funkcja $f(x)=\frac{x}{\ln x}$ \\ \end{itemize} \def\arraystretch{1.5} \begin{center} \begin{tabular}{|c|c|c|c|c|c|c|c|c|} \hline $x$ & $0$ & $(0;1)$ & $1$ & $(1;e)$ & $e$ & $(e;e^{2})$ & $e^{2}$ & \multicolumn{1}{l|}{$(e^{2};+\infty)$} \\ \hline $f^{\prime\prime}(x)$ & X & X & X & + & + & + & 0 & - \\ \hline $f^{\prime}(x)$ & X & X & X & - & $0_{min}$ & + & + & + \\ \hline $f(x)$ & X & $\lcurvearrowse$ & X & $\rcurvearrowse$ & $e_{min}$ & $\rcurvearrowne$ & $\frac{e^{2}}{2}$ & $\lcurvearrowne$ \\ \hline $granica$ & 0 & \multicolumn{1}{l|}{} & nie istnieje & \multicolumn{1}{l|}{} & \multicolumn{1}{l|}{} & \multicolumn{1}{l|}{} & \multicolumn{1}{l|}{} & \multicolumn{1}{l|}{} \\ \hline \end{tabular} \begin{tabular}{lc} \end{tabular} \end{center} \begin{itemize} \item Wykres funkcji $f(x)=\frac{x}{\ln x}$ \\ \end{itemize} \begin{center} \includegraphics[scale=0.75]{funkcja.png} \end{center} \begin{itemize} \item $f = \frac{x}{\ln x}$ \item $g = x = 1 \rightarrow$ asymptota \end{itemize} \end{enumerate} \end{document}